Stralingsincidenten

De kans op een kernongeval is erg klein, aangezien de kernreactoren in Nederland voldoen aan strenge veiligheidseisen. De Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS) ziet hier in Nederland op toe.
Kaart met overzicht kernreactoren Nederland

Kernreactoren in Nederland

Ondanks de uitgebreide veiligheidssystemen, deskundige medewerkers, strikte voorschriften en strenge controles, is een ongeval in een kernreactor nooit helemaal uitgesloten. De situatie in de kernreactor bepaalt of, wanneer en in welke mate er radioactiviteit vrijkomt. Getraind personeel kan de situatie bijsturen met noodprocedures en daarmee het vrijkomen van radioactieve stoffen voorkomen of beperken.

 

Crisisplannen
Als er zich een crisissituatie in een kernreactor voordoet, dan treden crisisplannen in werking. Deze plannen worden geregeld geoefend door de nucleaire installaties, de veiligheidsregio’s en de overheid. Een onderdeel van deze plannen is dat de overheid maatregelen neemt om blootstelling aan de vrijgekomen radioactieve stoffen te voorkomen of te verkleinen: schuilen, jodiumtabletten slikken of evacueren. Welke maatregelen door de overheid geadviseerd worden, verschilt per situatie.

Blootstelling aan straling
Bij een kernongeval kunnen radioactieve stoffen vrijkomen waardoor mens en milieu worden blootgesteld aan zogenoemde ioniserende straling. Deze soort straling komt niet alleen voor bij kernongevallen: in het dagelijks leven wordt ieder mens blootgesteld aan ioniserende straling.

Straling
Ioniserende straling, in de volksmond ook wel radioactieve straling genoemd, komt van nature voor. In de bodem, in bouwmaterialen, maar ook in de levende natuur zijn overal kleine hoeveelheden radioactieve stoffen aanwezig die deze straling uitzenden. Daarnaast komt er ioniserende straling uit de ruimte op ons af, van de zon en sterren. De straling wordt ook gebruikt in allerlei nuttige toepassingen, zoals röntgentoestellen en het gebruik van radioactieve stoffen voor medische diagnostiek en therapie.

In tegenstelling tot bijvoorbeeld licht kunnen we ioniserende straling niet zien of voelen. Veiligheid en gezondheid staat bij alle toepassingen van ioniserende straling voorop. Er is daarom strenge wet- en regelgeving voor het gebruik van ioniserende straling die de blootstelling voor iedereen zo laag mogelijk moet houden.

Gezondheid
Ioniserende straling is een vorm van straling met veel energie, meer dan bijvoorbeeld radiogolven of licht. Hoewel we het niet kunnen voelen, kan deze straling schade veroorzaken in ons lichaam. Bij een lage stralingsdosis treden er geen merkbare gezondheidsproblemen op, omdat het lichaam zelf de schade aan de cellen, waaruit ons lichaam bestaat, kan repareren. Heel soms blijft er onherstelbaar beschadigd erfelijk materiaal (DNA) over. Dit kan leiden tot het ontstaan van kanker. Bij een zeer hoge blootstelling aan straling kunnen er wel acute gezondheidsproblemen optreden. Denk hierbij aan een rode huid, maar ook aan ernstige verzwakking van het immuunsysteem of beschadigingen van maag en darmen. Zulke hoge blootstellingen moeten dus altijd worden voorkomen.

Maatregelen
Tussen het moment waarop zich in de kernreactor een incident voordoet en het moment waarop radioactiviteit in de omgeving zou kunnen vrijkomen, zit meestal tijd om maatregelen te nemen om mensen te beschermen.

De overheid neemt verschillende maatregelen om de bevolking te beschermen:

  • Schuilen geeft voor een bepaalde tijd bescherming tegen straling uit een wolk en verminderd dat radioactiviteit wordt ingeademd.
  • Evacuatie geeft bescherming omdat men het gebied verlaat.
  • Door op het juiste moment jodiumtabletten te slikken, raakt de schildklier verzadigd met gewoon jodium. De schildklier neemt dan minder radioactief jodium op en gaat daardoor de toename op de kans op schildklierkanker tegen.
Jodium tabletten door brievenbus