Misinformatie en desinformatie (nepnieuws)
Nepnieuws is misleidende en onjuiste informatie, die wordt verspreid om geld te verdienen of om je mening te beïnvloeden. Het is een vorm van desinformatie. Kijk tussen deze tips om meer te weten te komen over nepnieuws. Waarom wordt het gemaakt? En wat kun jij zelf doen om nepnieuws te herkennen?
Controleer de betrouwbaarheid van de afzender
Zie je een bericht op social media? Of is er iets in de brievenbus gestopt? Bedenk dat dit plekken zijn waar iedereen zelf nieuws kan maken en delen. Vraag je bijvoorbeeld af: Speelt de maker van dit nieuws in op mijn emoties? Bijvoorbeeld met heftige uitspraken en beelden? Of laat de schrijver expres informatie weg? Of citeert hij zogenaamd iemand die ergens verstand van heeft?
Nepnieuws herkennen
Check welke bron is gebruikt
Nepnieuwsmakers laten hun bericht zoveel mogelijk op echt nieuws lijken. Let daarom goed op van welke website het bericht komt en of dit een betrouwbare nieuwsbron is. In veel nepberichten staat ook waar het nieuws op is gebaseerd. Bijvoorbeeld een deskundige, onderzoek of een ooggetuige. Soms zijn deze bronnen verzonnen. Check daarom altijd de originele bron. Kijk wie het bericht als eerste online zette en check of het account echt is. Gebruik een zoekmachine om die te vinden. En bekijk dan of de informatie inderdaad klopt.
Gaat het om een onderzoek?
Controleer dan wie het onderzoek gedaan heeft en hoe. Als er weinig mensen aan een onderzoek meedoen, is de kans klein dat hun meningen voor heel Nederland gelden. Wees dus altijd kritisch op wat anderen delen en op wat jij zelf deelt.
Nepnieuws op social media
Niet iedereen krijgt online hetzelfde te zien. De meeste sociale media en websites houden bij wat je eerder aangeklikt, geliked of gedeeld hebt. Dat doen ze met ‘algoritmes’ die onthouden wat je leuk vindt. En vervolgens krijg je meer berichten die daarop lijken.
Andere berichten krijg je dan juist weer niet te zien. De algoritmes controleren niet of informatie echt waar is en wat nepnieuws is. Dat moet je nog steeds zelf herkennen. Dit wordt de 'filterbubbel' genoemd.
Meer lezen?
De filterbubbel levert gekleurde informatie op, oftewel eenzijdige berichten over een bepaald onderwerp. Je krijgt dan dus informatie die gebaseerd is op de mening van de schrijver. Op de website van Mediawijsheid vind je meer informatie over deze zogenoemde 'filterbubbel' en lees je wat jij zoal kunt doen om de bubbel te omzeilen.
Check of je het bericht ergens anders ziet
Zie je een nieuwsbericht alleen maar op social media? En niet bijvoorbeeld ook in (online) kranten of in een tv-journaal? Dan kun je jezelf afvragen of het bericht wel echt is. Misschien is het alleen even heel populair op social media. Kijk of je het bericht ook in andere media terugvindt en bekijk dan of er hetzelfde staat.
Check waar foto's en video's vandaan komen
Een foto liegt niet? Soms wel! Met speciale computer- programma’s en apps kunnen mensen foto’s makkelijk bewerken. En soms zelfs nepvideo's maken die je niet van echt kunt onderscheiden. Kijk daarom kritisch naar de beelden die je ziet. Kijk ook of je dezelfde foto ergens anders op het internet terugziet. Bijvoorbeeld door de foto bij een zoekprogramma te uploaden. En misschien hoort de foto eigenlijk bij een nieuwsbericht met een heel ander verhaal.
Handige links en informatie
Vind je het nog steeds lastig om nepnieuws te herkennen en heb je behoefte aan een duidelijke en eenvoudige uitleg? Kijk dan eens op www.steffie.nl. Daar legt Steffie via een simpele animatie met beeld, tekst en spraak uit wat nepnieuws is.
Meer nuttige links
Andere handige websites met meer informatie:
Vertalingen/ translations
How can you verify whether or not something you read is real? Check these tips for recognising misinformation and false content in other languages to find out.
Click here for more information
This information is available in English, Arabic, Bulgaric, Chinese, German, French, Polish, Romanian, Spanish and Turkish.
Maak gebruik van 'fact checkers'
Fact checkers onderzoeken berichten die op social media gedeeld worden. Op onder andere de volgende websites kun je nagaan welke berichtgeving is gecheckt:
Kortom, check altijd goed de feiten en laat je niet misleiden door nepnieuws!
Controleer eerst of een informatiebron betrouwbaar is en voorkom dat je foute nieuwsberichten leest.